John Geesnell Lim Yap II just completed his first year as Mayor of Tagbilaran City, with the month of July as a most defining moment of his incumbency. The 48th Charter Day Celebration of the City of Friendship, held on July 1, 2014 at the Bohol Cultural Center, epitomized his capabilities as a Leader. The big affair attracted the who's-who of Bohol and the proceedings were exquisite and meaningful, highlighted by the Awarding Rites of accomplished citizens and government leaders and employees, and the Mayor's very first State of the City Address. Sandugo 2014 was a big success. The whole-month celebration of the Blood Compact between Datu Sikatuna and Miguel Lopez de Legaspi was a joint undertaking by the Province of Bohol and the City of Tagbilaran, with Governor Edgar M. Chatto and Mayor Baba L. Yap ubiquitous in their team-work. The cooperative efforts of both officials and their subordinates proved once more that, despite time constraint, miracles could happen.

These are excerpts of an interview I did with Mayor Baba Yap in “Nangutana Lang,” DYRD-ZD, 6:30 PM, on August 5, 2014. LMP: Daghang mga panghitabo sa Dakbayan sa Tagbilaran sa miaging bulan sa Hulyo. Kon atong tagsa-tagsaon kulang ang oras niining atong programa. Ato lang i-zero in Mayor, niining duha ka mga proyekto, diin nangabaga gyod ang City Hall. Una niini ang Charter Day sa Hulyo 1, ug ang selebrasyon sa Sandugo. Daghan ang nagkanayon nga it was a very successful Sandugo. Dili kini gikan nako, ako ‘ning pangutana sa atong mga kahigalaan, ug sila miingon nga kon ikomparar sa miaging mga pagsaulog sa Sandugo, ang mga tawo karon nahigmata ug nakamatikod nga duna'y daghang mga kahimoan. Unsa ang imong kalambigitan niini Mayor?

JLY: Ang Dakbayan sa Tagbilaran, isip nag-inusarang Syudad sa atong Probinsya sa Bohol, misuporta gyod sa tanang kalihokan sa atong Sandugo Festival. Nagpasalamat pod kita nga maayo ang pagdumala sa atong Provincial Government, ug nagkahiusa ang tanan alang sa kalampusan sa maong selebrasyon. Atong nakita nga overwhelming usab ang pagsuporta sa atong katawhan. Hopefully, sama sa giingon ni Governor Edgar Chatto, two months preparation lang ‘to, unsa na lang kaha sa usa ka tuig nga atong igahin alang sa Sandugo 2015. Ilabi na kay madungan kini sa TBTK (Tigum Bol- anon Tibuok Kalibutan), mas dagkong events ug artista ang atong imbitahon alang sa maong selebrasyon.

LMP: Atong hisgutan Mayor, kadtong 48th Charter Day Celebration sa Dakbayan sa Tagbilaran, nga gihimo sa Bohol Cultural Center. Ang mga tawo, usa ko niana, nakamatikod nga hapsay kaayo ang pamaagi, unya hilabihang daghana ang mitambong. It was the first time nga nagselebrar ug Charter Day ang Tagbilaran, nga nagpunsisok ang katawhan, dili lang sa balcony portion, bisan sa gawas. Sa imong tan-aw nagpaila ba kini nga misuporta sila sa imong pangagamhanan?

JLY: Akong nakita kon unsa kadako ang suporta sa katawhan, dili lang ang Provincial Government, ilabi na usab ang private sector. To you, Sir Loy, congratulations sa award nga imong nadawat, you really deserved it. Nagpasalamat pod kita nga ikaw gyod mismo ang miadto, ug sa Bohol Chamber nga misuporta usab sa maong kalihokan. Ato kadtong gi-timing sa July 1, as kick-off sa atong Sandugo Celebration. Sa maong kalihokan usab, atong gi-deliver ang atong State of the City Address. Mi- report kon unsa ang atong mga nahimo sulod sa usa ka tuig, paghuman sa mga kalamidad nga miabot sa atong Probinsya.

LMP: Ang imong first State of the City Address gihuwat sa katawhan, ug ilang gisubay kon unsa ang imong gipangsulti. Sila mismo nahibawo, nga ang tanan nimong gisulti mao'y ilang nakita. Usa sa mga puntos ilabi na sa among lamisa, naghisgot kami on the kind of leadership that you are trying to have diri sa Tagbilaran. Duna'y mga lider nga very confrontational. In your case, very diplomatic. Kon maghisgot kita ug Datu Sikatuna, Sandugo, it is a month of friendship. Ngano man nga aduna'y mga panahon, nga atong mga opisyales dinhi sa Bohol, dili man magkahiusa? Sa imong bahin, moabot ba sa imong hunahuna Mayor, to confront issues, in such a way, nga morag masuko ka?

JLY: Akong gisaad sa akong kaugalingon nga everytime nga emotional ‘ta, dili gyod ‘ta mo- come-up ug decision, kay wala kita sa insaktong state of mind. Dapat unya na kita mo-decide kon clear na ang atong panghunahuna. Sa atong administrasyon, although usahay kay tawo ra man pod ‘ta, sapoton pod kita. But I make sure nga dili maapektohan ang atong pagserbisyo sa Dakbayan. Dili nato dapat ipatigbabaw ang atong kasuko o kasakit.

LMP: Moangkon ka Mayor nga duna'y panahon sa imong adminsitrasyon, sa imong kinabuhi, nga mora ug mahiubos ka, mapungot ka, masuko ka, pero imo kining gipugngan.

JLY: Tawo ra man ‘ta, Sir Loy, naa man gyod ta'y emotions, naa ‘ta ana nga mga feelings. Ang mga negative nga nakuha nato sa palibot, ato kanang gi-convert into positive results. For example, kon naa'y mangdaot nato, ato kanang gitan-aw kon legitimate ba ang maong issue, o pangpandaot lang ba gyod. If tinuod nga nasipyat ‘ta dinhang dapita, ato kanang i-correct. Mao kana ang atong view sa mga mo-criticize sa atong administrasyon. Hinaot pa unta nga ang criticisms nila healthy, constructive, ug dili ingon nga pangdaot lang.

LMP: Pero duna'y mga tawo, nga ilang tayo mangdaot lang gyod. Okay kaayo nang gitawag nimong constructive criticism, ilabi na kon duna sila'y mga panag-ingnan o basihan. Duna'y panultihon, “You cannot please them all.” Sa imong administrasyon duna gyo'y mga tawo, nga dili gyod moangay nimo. Imo ba na nga gidawat?

JLY: Daghan-daghan gyod pod, kay sama sa imong giingon, duna'y mga tawo nga dili gyod nato ma-please. Lain-lain kita og point-of-view, although ang atoa is kon unsa ang gagustohan ug kaayohan sa majority sa atong katawhan, mao kana ang atong pagabuhaton. Duna kita'y mga tawo nga maligsan, apan ang atong gitan-aw mao man ang kalamboan sa tanan.

LMP: Usa ka tuig na kang nahimong Mayor sa Dakbayan sa Tagbilaran. Pagsugod nimo sa imong administrasyon, duna'y mga hungihong, mga balita, nga ang atong panudlanan mora ug nagkalisod. Pero sa imong State of the City Address sa miaging Hulyo 1, imong giklaro nga pagkakaron, maayo na ang atong kahimtang. Pwede ba nga imong balikon kon unsa gyod ang financial status sa Syudad sa Tagbilaran?

JLY: Sa paglingkod nato, nahibong ‘ta kay daghang mga bangko nga miduol ug nipresentar sa ilang mga loans nga gipang-offer. Ako silang giingnan, to give us one year to decide, kay as much as possible, dili gyod ‘ta mo-loan. Kon tarongon lang nato pagdumala ang atong panudlanan, dako kini ug effect sa atong pagpanghatag ug serbisyo sa katawhan. Atong gi-announce sa atong State of the City Address, nga almost 62 million pesos ang atong increase. Sa atong nakuha nga report for the month of July alone, almost 940 thousand pesos ang nakuha nato sa IBT (Integrated Bus Terminal), which is far-cry from the previous years. Kon makuha lang nato tanan ang atong kita, dili na kita kinahanglan nga mo-loan.

LMP: Makasulti ba ka karon Mayor, nga ang Dakbayan sa Tagbilaran, wala na'y problema sa panudlanan, nga we are financially stable?

JLY: Yes, financially stable ang atong Dakbayan. Although nagdawat gihapon ‘ta ug mga ayoda from the National Government, Provincial Government. Sama sa pagpaayo sa atong mga kadalanan, nagdawat gihapon ‘ta ug mga financial aids. Nagpasalamat kita sa atong National Government, nga natabangan kita sa atong City Hall, ug sa atong Provincial Government, pinaagi sa pagpaningkamot ni Governor Edgar Chatto.

LMP: Unsa ang timetable sa City Hall, Mayor?

JLY: Hopefully, eight to ten months from now mahuman na. Sa pagkakaron, gisugdan na ang roofing niini. Atong paningkamotan nga makabalhin ‘ta ug dali, aron makahatag kita sa saktong serbisyo sa atong katawhan.

LMP: Priority project sa imong pangagamhanan ang infrastructure. Usa na niini ang pag- renovate sa City Hall. Pero ang nakita sa katawhan pagkakaron, kining mga karsada. Mao ba gyod na ang plano sa Dakbayan, nga ang tanang karsada kongkreto na?

JLY: Yes, in fact, atong gipaspasan ang pagpatrabaho sa atong mga karsada pagkakaron. Ang long-term effect mao ang atong gitan-aw sa pagpasemento sa maong mga karsada. Ang atong road maintenance, pagpangtapak sa mga buslot, nagpadayon gihapon.

LMP: Sa imong pagsugod sa imong administrasyon, duna'y pipila ka mga tawo sa Sangguniang Panlungsod, nga sa akong tan-aw, medyo negative nimo. Ug mao'y hinungdan nga bisan unsang proyekto nga imong himoon, duna sila'y masulti nga medyo supak. Nawa na ba na sila karon, kay wala naman kita makadungog ug mga balita sa radyo ug sa atong pamantalaan. Are they now convinced sa imong side, sa imong administrasyon?

JLY: Hopefully, nakita na nila nga kining atong gibuhat alang sa kaayohan sa atong Syudad sa Tagbilaran. Welcome man pod sila nga mo-discuss sa ilang suggestions didto sa atong buhatan. For me, wala ko'y personal nga kontra diha sa atong Sangguniang Panlungsod. Everytime nga magkatapok mi, open ko kanunay sa ilang mga recommendations regarding sa atong mga projects sa Dakbayan. Nakita man pod siguro nila, how sincere I am sa atong pagserbisyo sa katawhan. Hinaot unta nga magpadayon ang pagkahiusa sa Executive ug Legislative Department.

LMP: Ang labing maayong balita sa miaging bulan sa Hulyo , ang Sandugo. Diin nagkahiusa ang Provincial Government, ug ang City Government. Mao'y usa sa hinungdan nga hilabihan ka successful ang atong selebrasyon karon, even if ang preparation kapin lang sa usa ka buwan. Ang sunod Sandugo will be on July 2015. Usa ka tuig ang preparasyon, nagpasabot ba kini Mayor nga tungod sa gidugayon sa pagpangandam, ma-tripli ang success nga nahimo karong tuiga?

JLY: Atong paningkamotan nga mas dako nga selebrasyon ang mahitabo next year pohon, kay mas taas ang atong preparation. Atong makita usab nga excited ang atong katawhan, especially ang atong mga batan-on, kay na-feel gyod nila ang true essence ug spirit sa Sandugo. Ang atong mga activities well-attended kaayo.

LMP: Sa matag-karon ug unya, magka-istorya mi ni Dr. Neil Bonje, ang President/Chairman sa TBTK ug CONBUSAC (Confederation of Boholanos in USA and Canada). Pinaagi nako, gusto niyang ipahibalo, nga mapasalamaton kaayo siya sa inyong pagdawat ni Governor kaniya, ilabi na sa launching sa TBTK 2015. Akong namatikdan nga ang TBTK sugdan sa Hulyo 24, kon wala ko masayop. Ang atong Sandugo magsugod ug Hulyo 1, Charter Day sa Tagbilaran, lain nga dakong proyekto ang Sandugo Streetdancing, ug ang Charter Day sa Province of Bohol. So, sa last week na ang TBTK. Ning puntoha, mahimo nga tibuok usa ka buwan ang atong Sandugo Celebration. Ang pangutana, duna ba ta'y kwarta aning tanan Mayor?

JLY: Ato kanang pangitaan ug paagi, we will look for sponsors. Ang Provincial and City Government maningkamot usab nga makahatag sa mga activities sa umaabot nga TBTK. Sa atong bahin, ni-commit na kita sa atong support sa atong TBTK President, Dr. Neil Bonje. Magpaabot lang kita sa mga plano niining maong panagtigum.

LMP: Sa punto nga kultura ug arte, ato kining gipakita pinaagi sa pagselebrar sa Sandugo matag-Hulyo. Diin atong gipakita kon unsa kamahinangpon ang tanang mga Bol-anon. Sa puntong ekonomikanhon, imong gisulti kanato nga financially stable karon ang Dakbayan sa Tagbilaran. Unsa ang sunod nga dako nimong proyekto Mayor, aside from these things nga atong gihisgutan karon?

JLY: As of now, mag-concentrate gihapon kita sa atong mga infrastructure projects. Sunod niini ang pag-rehabilitate sa atong mga merkado ug IBT. Sa pipila ka mga bulan ato nang sugdan ang pag-repair niini.

LMP: Ang imong panapos nga mensahe, Mayor?

JLY: Isip panapos, ako mapasalamaton sa higayon, nga nakapadayag na usab kita sa mga kalamboan nga nahitabo sa atong Dakbayan. Ako manghinaot nga kita mag-uban kanunay alang sa kalamboan sa atong Syudad sa Tagbilaran.

Now, it can be told: the first year of Baba Yap as Mayor of Tagbilaran City has done wonders for him and the City, compared to his demeanor last year, which left something to be desired. The Mayor has progressed physically and mentally. He oozes with confidence now and, with a few pounds he has gained, he cannot be mistaken for an eager-beaver teen-ager – but a purpose-driven government Executive who is in total control of his faculties in the performance of his job.

Listening to his SOCA was a revelation of a strong man who knows he is human (and may not be perfect), but who is sure of his role in the development of Tagbilaran City. The entire City is now on his side. (Website: www.loypalapos.com ; Email: loy.pal@gmail.com ; Cellphone: 09981701129)