The Boholano explores even the unchartered seas in his dream of a better life. Among the adventurers the seamen stand out in earning capacity. A precursory observation all over the province would show magnificent houses, many of them crowning glories of seafarers in distant shores, silent trophies of incessant labor by Overseas Filipino Workers (OFW), many of them enticed by the dictum of "seeing the world for free." But also muted is that extreme loneliness of the seafarers while in foreign lands, where there are millions of faces but none close to the heart, or while navigating for months in the high seas without the safety of dry land. A hollow and haunting experience. While the dollar remittances keep pouring in, rendering lucrative living affordable, spouses feel detached from each other. Absence does not necessarily make the heart grow fonder; it makes the heart forget – resulting to a dysfunctional family.  

This was the predicament that intruded into the life of Manuelito Bancure Arado (MBA). He wanted to roam the world, and started to realize his dream after he graduated from Philippine Maritime Institute – Bohol with a Bachelor of Science degree in Marine Transportation. For more than 10 years he traversed the world aboard ocean liners, only to realize latter that life is more than material wealth. Like a boxer who hangs his gloves after some championship bouts in the ring, Dodong shaded off his pristine white uniform and cap, and tried his luck in The Big Apple, to live a normal life with his wife and only son.

This interview took place in Valley Stream, Long Island, New York, USA on April 22, a cold Tuesday (New York has a long winter, it was still snowing in the previous couple of days), two days before a cross-country flight to California. 

 LMP: Was it really your dream to be a seaman?

MBA: Bisan sa elementary pa ako sa Booy, it was already my ambition to see the world for free, and at the same time improve the family's standard of living.

LMP: Wa ba'y problema trying to pursue your ambition? Daghan man god ang mga gradwado sama sa imong kurso, apan way swerte.

MBA: Tingali, I was just lucky. But I had to start from the lowest level. After finishing BSMT in 1994, nangempleyo ako sa Palacio Shipping, na-assign ako sa Don Martin VI. In 1997 miadto ako sa Manila, ug mi-apply sa Magsaysay Shipping. Una nakong sakay sa Mitsui OSK Line, usa ka kompaniya sa Japan. 

LMP: Swerte ba gihapon, o nakita ang imong potentials ug kakugi?

MBA: (Laughs) Basta mipasar...apil na ang interview. Ayos na. Tingali nakita pod sa management nga makamao ko sa akong trabaho, kay misalig man. Siyam ka barko ang akong nasakyan, ang una Maple Ace II,  ug ang ika-siyam ang Brilliant Ace, gikan sa tuig 1997 ngadto na sa 2007.

LMP: Akong nadunggan nga misweldo ka na ug kapin sa 3,000 dollars as a Quarter Master, gawas pa sa uban pang mga benefits. Nganong mibiya man ka? 

MBA: Taas nga estorya. To make a long story short, ang numero unong rason ang akongpamilya. Gusto kong mabuhi nga normal, uban sa akong asawa ug anak. Okey unta kadto sa ulitawo pa ako, way kabalaka matag biyahe. Apan sa diha na ko'y pamilya, nausab ang akong panan-aw sa kinabuhi. Mingaw ug haw-ang ang kinabuhi layo saakong pamilya. Gawas pa,ay tolo ka panghitabo which changed my life.

LMP: Can you share with me, what these three are?

MBA: Una, sa 1998, aboard Maple Ace 2, duha ka bulan mi sa West Africa, nasakit ako ug Malaria. Hilabihang paita nga masakit ka nga way paryente nga moatiman. Nagtuo ko nga katapusan na.. Ikaduha, sa 2001, nahagbong ako sa barko didto sa Atlantic Ocean between Aleutian Island sa Alaska ug Canada. Mao kadto ang labing makahadlok nakong kasinatian. Nagtuo ako nga di na makit-an ang akong patayng lawas.  Ang ika-tolo, na-slip-disk ako sa akong vertebral column. Hilabihang sakita, dili ako makalihok.  In these three incidents, I realized that I cannot live alone by myself Bahala na ug kulang ang kwarta, basta kauban ang pamilya.

LMP: Atong balikan ang insidente sa kadagatan sa Alaska. I-detalye, kon mahimo.

MBA: Kasagaran among karga mga awto ug nagklainlaing modernong sakyanan, sa mga barko nga Bremer Haven (Germany), New Castle (United Kingdom), Le Havre (France), Livorno (Italy), ug mga barko sa Sweden. Ang among rota apil ang Europe, American Continent, ug Asia.

LMP: Kadtong nahagbong ka, asa man ang inyong putariya?

MBA: World Spirit ang among gisakyan. Gikan mi sa Yokohama, Japan, paingon sa Vancouver, Canada, ngadto sa Los Angeles ug San Diego. After navigating for three days, along 136 degrees longitude, 35 degrees latitude, sa kadagatan sa Alaska, nakatagbo mi ug kusog nga bagyo, ala una sa hapon. Duha sa akong mga kauban diha sa portside gangway, nag-install ug mga bombilya nga na-busted. Ako silang gitabangan, kay diha na sa platform ang tubig. 

LMP: Fully dressed-up mo? Kusog man kaha ang hangin, dagko pa ang balod?

MBA: We were wearing raincoats, ug safety shoes, may helmet pa. 

LMP: Wa kay kahadlok? Pwede man kaha untang di na lang ka motabang?

MBA: Naanad na mi ug bagyo, ug tinabangay, ilabi na kon emergency. Kalit mitakilid ang barko kay gihapak ug kusog nga hangin ug dagkong balod. Two of us were swept off board. Pagtunga nako sa ibabaw sa dagat kapin na sa 100 meters ang gilay-on sa barko. Fifteen meters away akong nakita ang akong kauban, akonga gilangoy, ug akong nakita nga nabuak ang iyang ulo, kay tingali nabangga sa puthaw sa dihang nahagbong mi. Di na siya makalangoy. Di mi makita sa barko kay ang mga balod subra sa kinse metros ang gihabugon. 

LMP: Nganong wa man dayon mo baliki sa barko?

MBA: Nagkaguliyang ang tanan. Ang nahibilin namong kauban, mi-report unta sa among Kapitan, apan wa makagamit sa elevator kay busy. Ang barko 18 ka andana. Gigamit niya ang hagdanan. Wa ko'y laing mahimo. Akong giingnan akong kauban nga mag-ampo na lang mi. Hangtod nawad-an siya sa panimuot. Kapin sa duha ka oras nga nag-lutaw sa dagat nga hilabihang bugnawa.

LMP: Wa ba ka mawad-i ug paglaum?

MBA: Wa ko'y nahimo. Kilum-kilum na ug nag-inusara akong naglangoy. Daghang makalilisang huna-huna mipasamot sa akong kahadlok: mga iho ug ubang hayop sa dagat nga mopatay nako, ang kaugmaon sa akong pamilya, ang akong pagtuo nga mahimo nakong lubnganan ang dagat kay di na mobalik ang barko.Nag-ampo na lang ko. Nangayo ako'g pasaylo sa tanan nakong kasal-anan. Giingnan si Lord, nga siya na ang bahala, nga akong dawaton unsa ang iyang hukom. 

LMP: Nakatabang ba ang imong pangaliya?

MBA: Ang akong pagtugyan sa tanan ngadto kang Lord. Sama ako sa naibtan ug tunok. Malinawon ang akong pangisip, nga andam pagdawat sa tanan, bisan ang kamatayon. Luya na ako, lugos na gani mabuka akong mata, dihang nakamatikod ako sa usa sa itum nga seagull nga naglupad tuyok sa akong nahimutangan. Ako kining gisunod ug tan-aw, nalihok nako ang akong ulo ug 360 degrees. Sunod nakong nakita seagull nga puti. Gisunod ko kini'g tan-aw. Ang mga balod mga dyes metros ang gitas-on. Hapit na ako mawad-an sa panimuot, sa dihang may nakit-an akong smoke signal. Taod-taod may gilabay nga life ring nga may pisi, ug ako kining gihawiran ug gipahiluna ang pisi sa akong lawas. Mibalik diay ang barko. Miabot usab ang upat ka barko nga mitabang pagpangita gikan sa Hokaido, Japan. Duna pa'y eroplano gimaniho sa Japan Coast Guard. Gidungog sa Diyos ang akong pag-ampo.

LMP: Were you pronounced safe at that time?

MBA: Daghang testing akong naagian. At 7PM miadto mi sa Canada. I rested for three days, may kauban sa akong kwarto kay naniid sa tanan nakong buhaton ug reaction sa tambal. Gisulod ako sa usa ka hospital sa Seattle, Washington for one week. Gawas sa trauma ug bun-og sa akong bukton, kaluoy sa Dyos, way laing deperensya.  Sa Japan, nagkanayon ang Head sa ITF (International Transportation Federation) nga ang nahitabo was a "Miracle from God." In Japan, he was a hero to the seafarers. He was even featured in Kyado News as a miracle survivor. The Mitsui OSK Lines of Japan offered him another contract; but instead he endorsed his brother for a job, for which he was readily accepted. He decided to follow his wife, Clarisa Matela, a Nurse, based in Brooklyn, New York, and his son, Manuel Clarenz "Ondoy," who is  a fifth grader  at the  John Middle School. Both are American citizens, and Dodong Arado will be very soon. Last year they visited the Philippines for two weeks. Last week the Arados had a vacation in California (April 10 to 15), where they met fellow Boholanos, and included San Diego, Las Vegas, and Los Angeles in their itinerary. Dodong Arado's seafaring days are over. What remains are both happy and painful memories. He presently works as a Dietary Aide at the Dewitt Rehabilitation and Nursing Center in Manhattan, New York. In his new lease of life he is vehement in his faith in God. “There is God, or I won't be here.”

*******

(Website: www.loypalapos.com ; Email: loy.pal@gmail.com ; Cellphone: 09981701129)