A sound body, makes a sound mind. This is a necessity for all, in all professions. A healthy physique and mentality is an assurance of the capability to make the most logical moves in whatever capacity. But, of course, this can only happen to an individual who knows what discipline, both as an individual and as a component of society, is all about. Atty. Nerio Dote Zamora II is a towering man, by Boholano standards, both physically and intellectually. Now on his third and last term as a Councilor in the Sangguniang Panlungsod, Butchie is in his best elements. As a private Law practitioner, he is admired and respected. As a Lawmaker, his voice cannot be taken for granted. He is also the new President of the Rotary Club of Tagbilaran, a position of responsibility and prestige. These are excerpts of an interview we did last March 19 in “Nangutana Lang,” DYRD-ZD, 6:30-7:00 PM.

LMP:Usa ka sa mga batan-ong abogado, nga misubay sa lakang sa imong amahan, nga kanhi nahimong Konsehal ug Bise Mayor sa Tagbilaran. Mangutana ko nimo, pila ka porsyento nga mingliwat ka sa imong amahan?

NDZ: Morag, lisod-lisod na tubagon. (Laughs) Sa akong pagpanerbisyo akong gihimong giya ug inspirasyon ang gibuhat sa akong amahan sa pagpangalagad sa katawhan. Ang iyang gitudlo nako mao'y dakong tabang, nga akong nagamit karon, especially kon ma-confronted kita ug mga challenges.

LMP:Ang imong amahan usa ka Abogado, ang imong igsoon mao usab ang propesyon, tolo na mo, wala ba'y conflict?

NDZ: Okey ra, wala'y conflict. (Laughs)

LMP:Naghisgot kita ug Abogasya tungod kay gahapon migawas ang resulta sa 2014 Bar Exam. Unsang tuig ka nga mikuha sa Bar?

NDZ: Year 2002 ko ni-take sa Bar, the following year migawas ang result. Sa panahon namo, ang Bar Exam gihimo sa buwan sa Septembre. Ang resulta migawas March of 2003. Sa karon nga tuig, ang examination gihimo niadtong Oktobre, ug sa buwan sa Marso usab migawas ang result.

LMP:Pero mas paspas karon.

NDZ: Yes, mas paspas na. Sa pagkakaron, 20% of the exam is multiple choice, the rest are essay type.

LMP:Kadaghanan sa akong mga gipangutana, kon miangay ba sila niining multiple choice, sila nagkanayon nga mora ug nakalitan sila. Bisan ug nakahibawo sila nga mao na na ang metodo, pero matod pa nila, ang gibutang kono nga mga choices, mora ug agid-agid. Lisod kaayo pagpili kon unsa gyod ang saktong tubag. Ang atong First Placer karon si Pangan, nagtuo gani nga mahagbong siya tungod sa multiple choice.

NDZ: Bisan ako, personally, maglisod gyod ko anang multiple choice. Sa akong nabantayan sa mga questions, hapit pareha ra tanan ug answer. Kay kon basahon, sakto man tanang choices, pero mangita pa gyod ka sa kina-saktohan. Mao na'y challenging part sa exam.

LMP:Anyway, usa sa atong ikapasigarbo nga sa matag-result nga i-release sa Pilipinas, naa gyo'y mga Bol-anon. Pagkakaron, nahibawo ba ka kon pila ka Bol-anon ang apil sa nipasar?

NDZ: Sa Holy Name University, aduna sila'y lima nga nipasar sa Bar Exam. I think, naa'y duha ka Bol-anon usab nga naapil nga didto ming-graduate sa Silliman University, another two from University of the Philippines, ug usa sa Adamson University.

LMP:Akong nahibaw-an nga ang passing average unta, supposed to be 75%. Pero tungod kay gama'y ra man ang nipasar, ilang gihimong 73%.

NDZ: Yes, 22% ang nipasar karon, as compared sa 17% last year. Matod pa, kon wala nila os-osi ang passing average karon, mora'g 13% ra kono ang mopasar. Maong naka-decide sila nga i-lower ang passing percentage.

LMP:Kining pag-pinpoint sa passing score, is this a prerogative of the Supreme Court?

NDZ: Under the Constitution, the Supreme Court has the authority to administer the Bar Exam. They have the sole jurisdiction to decide, if there are changes.

LMP:Does it follow nga kon daghan ang mopasar, ila pod nga pataasan ang passing rate?

NDZ: Kasagaran nakong mahinumduman, kon ubos gyod kaayo ang turn-out sa passing sa actual result, daghang instances nga ilang i-lower ang passing percentage.

LMP:Kanus-a kaha moabot ang panahon nga aduna na sad ta'y Bar Topnotcher. Sa akong nahibaw-an duna'y tolo, si Atty. Oscar Glovasa, Atty. Victor Dela Serna, ug diha'y usa five years ago, si Atty. Sanchez, apan wala magtubo sa Bohol, didto sa Manila, pero ang iyang kagikan taga-Clarin. Unsang tuiga kaha nga aduna'y Bol-anon na usab nga mahimong Bar Topnotcher?

NDZ: Mao na'y usa sa atong gipangandoy kay dako kaayo nang garbo kanatong mga Bol-anon. Usa pa, mao na'y maghimo'g inspirasyon sa atong mga kabatan-onan nga ilang i-pursue ang maong field. Ako sa una, sa ga-eskwela pa ko, kon makakita ko ug Abogado, sila'y mo-inspire nako nga motuon, kay gusto usab akong mahimo nga sama nila, ilabi na kadtong mga Topnotcher. Sila ang akong gihimong role model.

LMP:You are a Lawyer, and I know you are in a private practice. Gitugot ba na sa balaod nga ang usa ka Konsehal mahimong Manlalaban?

NDZ: Yes, aduna'y provision ana sa Local Government Code. Apan duna'y mga certain cases nga dili mi allowed to represent. For example, kon ang complainant o ang other party is the LGU where we are involved, for instance, the City of Tagbilaran, kay aduna'y conflict of interest.

LMP:Who determines kon duna ba'y conflict of interest, ikaw mismo?

NDZ: Yes, dapat ikaw mismo sa imong kaugalingon kahibawo ka sa mga provisions.

LMP:Pagkakaron, Atty. Zamora, you are a private-practicing Lawyer, and at the same time, a City Councilor. Asa man gyod ka mokiling out of the two responsibilities, asa may gipakadak-an nimo?

NDZ: Actually, pareho silang equally important ang obligations. Kon ari sa side sa government nako nga task, in-ana gihapon ka importante. On the lawyering side, importante usab kay naa'y mga kaso nga ang involved mao ang liberty sa usa ka tawo, property rights, ug uban pa. Pero, kon mag-conflict ug schedule, duna pod ta'y preference tungod kay bog-at kining atong obligasyon sa Dakbayan sa Tagbilaran. Kita mao'y gipili sa katawhan kay gisaligan ‘ta nga mo-representar nila. Mostly, ang atong obligasyon sa Syudad, mao'y atong priority.

LMP:There is another interest nga kadaghanan wala kahibawo, your interest in marathon. Asa nimo ni ibutang? I know for a fact, nga kon aduna'y contest sa Cebu, Dumaguete, modagan gyod ka. How could you define yourself along that line, dili ba naka-conflict pod na sa imong mga responsibilidad?

NDZ: Actually, it is part of my lifestyle, and it is a matter of time management. Dili siya ma-conflict kay gihimo nako outside sa office hours. Ang mahitabo, mo-adjust gyod ka, kinahanglang momata ug sayo para makadagan, kay para dili ma-late sa hearing sa session. Usually, ang practice nako is after office hours, or if naa ko sa Law Office, mogawas ko ug 6:00 o'clock sa gabii para mag-jogging sa CPG Sports Complex. Akong nakita nga kon active ko, mentally active pod ko, makawala sa stress.

LMP:Would you suggest that all Lawyers should also be running?

NDZ: Encouraging ang atong makit-an karon, kay daghan na ang naghimo niini. Diha sa CPG Sports Complex, daghan ‘tang makit-an nga mga Abogado nga nag-exercise. Kon healthy ang atong lawas, healthy usab ang atong mind. Actually, stressful kaayo ang nature sa among trabaho. Matod pa ni Ma'am Fancy Baluyot, “Kining mga Abogado, mao'y sumbonganan sa mga problema.” Usahay, kon emotional ka, ma-absorb gyod nimo ang tanang problema nga gisulti sa imong kliyente. So, mao ni ang akong outlet to a stress-free life.

LMP:How is your private practice, how good is it?

NDZ: Okey ra. Ako lang siyang gi-balance with my obligation sa City. Kay ang atong pagka-Konsehal temporary lang, for a fixed term. Pero ang atong practice, kon ato na siyang ampingan, hangtod sa hangtod gyod na.

LMP:You mentioned temporary, the point here is, batan-on pa ka. You are doing good with the Sangguniang Panlungsod. Dili ba mahitabo nga moabot ang panahon, nga dili na ka molansar pagka-Konsehal, kon dili pagka-Vice Mayor or Mayor ba? That means to say, more years.

NDZ: Ato kanang gihinay-hinay. (Laughs) Pero sa pagkakaron, ato gyod nang gi-balance, nga ang atong responsibilidad sa Dakbayan sa Tagbilaran, mahatagan ug dakong pagtagad. At the same time, ang atong obligasyon sa legal practice dili pod nato mabiyaan.

LMP:Unsa ang mga committee sa Sangguniang Panlungsod nga ikaw ang Chairman?

NDZ: Sa 12th Sangguniang Panlungsod, usa lang ka committee nga ako mo'y gadala sa Chairmanship, kini ang Committee on Information Technology. Bag-o ni siya nga committee, ug ako mao'y ni-create niini during the 11th SP. Atong nakita nga ang information technology, gikinahanglan gyod karong panahuna.

LMP:Apil ba niini Atty., ang social media?

NDZ: Yes, apil na. Sa atong mga bag-ong balaod, like Cybercrime, nakita nato ang panginahanglan sa pag-establish niining maong committee.

LMP:Didto sa kauluhan, ilabi na sa Kongreso, naghisgot ug Cybercrime. Sa imong tan-aw, kinahanglanon ba gyod ni?

NDZ: Kinahanglanon gyod, especially when we talk about libel. The same definition sa libel, pero ang na-otro lang ani ang pamaagi gi-unsa pagbuhat. Karon sa atong Cybercrime Law, kon mag-post ka ug mga derogatory statement sa social media, like for example sa facebook, proven na siya as a means of committing libel. Sa una, wala na ma-define sa atong mga criminal laws, mao nang maglisod ug prosecute.

LMP:Pananglitan, duna ko'y kaila, unya nag-post ko nga “Si so and so maot ug nawong,” is that libel?

NDZ: Kon feeling sa person concerned nga nakadaot sa iyang pagkatawo, napaka-uwawan siya, pwede siyang mo-file ug libel.

LMP:About this child pornography, unsa'y imong ikasulti bahin niini?

NDZ: Necessary kaayo ang Cybercrime Law niini kay nahimong biktima ang mga inosenteng kabataan. Mostly exploited gyod ni sila, ang uban nila wala kasabot kon unsa'y consequence sa ilang gibuhat. Naa'y mga instances nga ang ginikanan pa mao'y ga-influence nila nga mobuhat ana para makakwarta. So, angay lang gyod nga i-impose ang maong balaod.

LMP:Dinhi sa Tagbilaran, ilabi na karong pipila ka bulan, usa sa kanunay nga gihisgutan sa radyo ug sa mga pamantalaan, kining atong prolema sa illegal drugs. Duna ko'y nadunggan nga usa sa mga rason kuno, nga mikoyanap kining daghang nagpabuyag tungod kay dapigan sa Abogado. Ug mao'y hinungdan nga makalingkawas sa korte. Unsa'y komento nimo ani Atty.?

NDZ: Actually, matag-akusado, like for example nakapatay siya, unya gi-angkon niya nga siya ang nagbuhat sa maong krimen, ang atong Constitution nagkanayon, nga anaa siya'y katungod nga mokuha ug Abogado nga mo-represent niya. Tungod kay aduna pa siya'y rights nga ang Constitution nag-guarantee niya, nga bisan pa ug miangkon siya nga sad-an, ang uban niyang rights maprotektahan. Mao na'y usually ma-misinterpret nila namong mga Abogado.

LMP:Dihni sa ato sa Pilipinas, daghan ‘tang mga isyu diin ang public perception is, kriminal gyod bisan ug wala pa'y trial. Pero duna gihapo'y mga Abogado nga molaban. Is that the right of the Lawyer or right of the accused?

NDZ: Provided sa Constitution, ang right sa accused. Gani, ang atong Constitution nag- guarantee aning presumption of innocence until proven beyond reasonable doubt. Bisan pa kadtong nakapatay, for example, miangkon nga siya ang nagbuhat, as long as wala pa i-declare sa korte nga guilty siya, ang Constitution nag-ingon nga aduna'y presumption.

LMP:Pananglitan ikaw ang Abogado, minglaban ka, you are convinced nga ang imong gilabanan makasasala. Would you still do something nga makalingkawas siya?

NDZ: Mo-represent gihapon ka, but not to the extent nga imohang to-ison ang kamatuoran. Kon sad-an siya, wala na ta'y mahimo ana. But make sure nga ang proseso nga gihimo sa pagpamatuod nga sad-an siya nisubay sa balaod, ug ang iyang rights wala ma-abuse. Pero, it won't change the fact nga sad-an siya, naa man god ta'y gina-ingon nga right to due process.

LMP:Atong balikan paghisgot, kining mga balita nga daghan kaayong mga kaso, duna'y raid nga gihimo, nakit-an with all the evidence, unya na-dismiss sa korte. Sa anang puntoha, kinsa'y angay ma-blame?

NDZ: Mostly, ang madunggan nato technical, which is tinuod, kay sa akong giingon ganiha, guaranteed sa atong Constitution kining right to due process. Sa ato pa, sakto gyod nga proseso o gihatagan ug higayon.

LMP:So, not doing the due process is already an element, nga pwede nang undangon ang kaso.

NDZ: Yes, in favor of the accused. Mao nang matingala ‘ta, unya kasagaran ra ba ang atong dauton ug comment ang Huwes o ang Abogado. Atong tan-awon ug sabton nga kinahanglan gyod nga tarongon ang proseso sa pag-implement sa balaod. Kon naa'y lapses sa proseso, unya naka-violate sa katungod sa usa ka tawo, then mahimo siyang ground for dismissal.

LMP:Ang lapses usually come from the authorities.

NDZ: Mao na'y kasagarang nahitabo, kay naa'y uban nga wala kahibawo sa proseso. Once wala na masubay, dako og chance nga ma-weak ang kaso. Kon naa'y kulang sa proseso, ang Fiscal nga mo-prosecute sa kaso, mag-agad ra gyod na sila sa ebidensya nga gi-submit. Kon weak ang ebidensya, ang proseso kulang, naa'y possibility nga weak pod ang kaso. Madunggan nato nga ingon ani ang nahitabo, usahay naa'y mga comment ng mogawas against the Judge, Prosecutor, o Abogado, but in reality, the whole process sa pagkahitabo naa'y kakuwangon.

LMP:Kon maghisgot kita ug kakuwangon, that is from the authorities mismo, dili sa Abogado.

NDZ: Dili pod sa tanang higayon. Naa'y instances nga ang kakuwangon anaa sa Law Enforcement Agency, o sa ebidensya gyod mismo.

LMP:So, kon unsa ang gipresentar nga ebidensya, anha ra gyod kutob ang Huwes.

NDZ: Yes, kon unsa ang gi-present, mao na ang iyang basihan. But if ever ang pikas partido naka-feel sila nga kulang ang decision sa Huwes, naa sila'y katungod nga mo-appeal. Naa gihapo'y appeal process or motion for reconsideration. Mostly, mao ni ang atong nakit-an nga sitwasyon, kining na-dismiss, especially sa drug issue. Pero kon tan-awon nato ang proceedings sa kaso, usually procedural lapses ang makit-an, like pag-serve sa warrant, pagkuha sa warrant, unsa'y gihimo sa Police, mga ingon ana nga aspect.

LMP:Balik ‘ta nimo Atty. Zamora. Imong gisulti ganiha, nga kining imong pagkahimo ngapublic servant is something nga dili forever. What do you mean by that?

NDZ: Ang akong giingon kining position nako isip Councilor kay by term man. Pero ang atong pagpanerbisyo sa katawhan magpadayon. Kining pag-practice nako ug Law, serbisyo publiko gihapon kini. Gani, daghan gihapon ‘tang mga kaso nga sinunud nako sa akong amahan, tungod sa iyang free-legal assistance advocacy. Ako kining gidawat bisan ug wala'y compensation. Ako kining gitan-aw nga opportunity to serve sa atong mga kaigsoonan nga nanginahanglan.

The interview was a comprehensive peek into the current controversy about alleged drug users and pushers being freed from the arms of the law, with the public perception of the defense Lawyers as culprits. Most Lawyers usually speak the same line: “Trabaho lang ito, walang personalan.” Atty. Butchie Zamora may not mouth the same line, but the message is clear: a Lawyer does his best for his client in accordance with the set tenets. The Judge weighs the evidences presented. In the case of those involved in illegal drugs, the prosecution may be weak, or due process is not followed. It's no fault of a Lawyer if he wins the case.

I wanted to ask Butchie what his plans are after his last term at the SP, but we run out of time. Evidently, concentrating full-time in his Law practice is an option; although there are many who believe that he should pursue a career in public governance, after seven years (2 more to go) of purposeful legislative excellence.

And there is also another question I missed to mention. About his civil status. Why is he reluctant to part from his single-blessedness?

(Website: www.loypalapos.com ; Email: loy.pal@gmail.com ; Cellphone: 09981701129)