Turning 36 on October 16, 2013, he exuded youth in an office that needs consistent vitality. Preparations for his first birthday celebration as Mayor of Tagbilaran City were all in place, when tragedy struck on October 15, a day prior to his natal day. Changing gears as provoked by contingencies, has become a part of John Geesnell Lim Yap’s (JLY) life since he immersed himself in the rigmarole of public service. When the calamity reared its ugly head, he speedily knew that celebrating a birthday with funfare was out of the question. With City Hall and Tagbilaran City shattered, he knew that the people, especially those deeply affected by the natural disaster, were to be prioritized. The whole day of October 15, he was with his constituents.

Until today, Mayor Baba Yap is still at it – catering to the people’s needs, coordinating with other public and private offices, communicating with the higher-ups for help, and seeing to it that all local units are focused with the task at hand. Monday is his regular time-slot (6:30-7:00 PM) in “Nangutana Lang,” at DYRD-ZD, and when I texted him to remind him of the interview, I was not sure he can make it because of his schedule. I was amazed when he informed me he can squeeze in 30-minute of his time. These are excerpts of the Monday interview.

LMP: Unsa’y bation sa usa ka Mayor, nga makita ang iyang mga ginsakupan nga nagkalisud-lisud tungod sa usa ka katalagman?

JLY: Atong paningkamutan nga mobangon gyod ta sa atong kahimtang karong panahuna. Atong gikasubo ang nahitabo, apan kita nagtan-aw sa bright side tungod kay nagkahiusa ang Probinsya sa Bohol. Dako pod natong pasalamat nga daghang mga private companies ug ang ubang syudad, nga mingtabang sa mga biktima sa linog. Ang Davao City, nihatag ug P500,000 sa Syudad sa Tagbilaran, para dugang nga tabang sa atong mga kaigsoonan. Lisod kaayo ang atong nasinati, ako mismo ang niadto sa mga barangay, ilabi na sa pirmerong gabii sa maong panghitabo. Maglisod sila ug palit ug mga pagkaon kay sirado ang mga tindahan. Amo silang gipasabot, nga ang mga relief goods, nga among gipanghatag pasiuna pa lang kining tabang.

LMP: Sa pagkakaron, medyo dili na kaayo lisod, ang pagpangita ug kasamtangan sa ilang mga problema.

JLY: Ang problema na pod nila karon kay dili pa makatrabaho ang uban, tungod kay wala pa mangabre ang ilang gitrabahoan. Ang uban na-trauma pa, ug dili nila kabiyaan ang ilang pamilya, samtang naa pa’y mga aftershocks. Mahulog gihapon nga wala sila’y income, and at the same time, dili sila kabiya sa ilang balay, kay wala’y mahibilin. Ato po’ng gipasabot sa atong mga kaigsoonan, nga undangon na nato ang mga text nga binuang, kay mosamot kabalaka ang publiko. Dili angay nga dugangan nato ang kahadlok sa katawhan. Daghan nang mga activities, celebrations nga gipang-cancel. In fact, ang ICT Summit gi-move sa Luzon. Ato unta kining gipaabot, kay gi-welcome na nato ang mga big players para sa atong mga call centers.

LMP: When was the decision made?

JLY: Mga three days ago.

LMP: For the record Mayor, wa ba’y nakalas nga kinabuhi sa Tagbilaran?

JLY: Naa’y upat kabook, Sir Loy, usa niini nakalas gahapong adlawa kay pag-aftershock, gi-atake kini sa kasingkasing.

LMP: Kon ikomparar sa ubang lugar like Loon, bintaha ang Tagbilaran.

JLY: Dili ingon nga bintaha, kay nakuhaan man pod ta ug kinabuhi. Ang mga na-injured anaa sa 146 kabuok. Aduna’y na-report nga upat ka missing, pero nakit-an ra nato. Ang tulo niini didto sa hospital, ug ang usa, nawa lang siya tungod kay nahadlok sa istorya nga aduna’y tsunami.

LMP: Duna ba ta’y inventory sa damages sa Dakbayan sa Tagbilaran?

JLY: Ang totally damaged nga balay, niabot kini sa 176, ug ang partially damaged anaa sa 1,251, as of October 22, 2013.

LMP: Unsa may gi-plano sa administrasyon, pagtabang niining mga balay nga totally damaged?

JLY: Sa pagkakaron, ang atong unang gipanghatag mao ang mga relief goods. Nag-sige na usab kita ug negotiate sa NHA (National Housing Authority), nga hatagan ug P5,000 worth of materials, kadtong na-damage ang mga balay.

LMP: Pila man gyod ka mga tawo, nga matawag nato nga dislocated, sa Dakbayan sa Tagbilaran?

JLY: Moabot sa 4-5 thousand. In fact, aduna’y area sa Cabawan, kadtong Gawad Kalinga, ang 33 ka balay nahurot ug kahugno. Usa gyod to sa akong mga gi-una ug adto, aron matan-aw ang ilang sitwasyon. Naa lang sila gapuyo sa multi-purpose hall sa pagkakaron.

LMP: May posibilidad ba nga ang Gawad Kalinga Foundation, mohatag ug another aide para ma-reconstruct ang ilang mga balay?

JLY: Ato pa silang istoryahan sa maong sitwasyon. Although, I’m sure nga aware na pod sila sa maong panghitabo, ug sa kahimtang sa atong mga kaigsoonan didto.

LMP: Sa imong nahibaw-an, ilabi na sa imong pagsuroy-suroy, naghisgot ka nga aduna’y pipila ka mga tawo, nga traumatic kaayo ang experience. Unsa ma’y lakang sa atong pagagamhanan, aron mabawi kining trauma, ilabi na sa mga bata?

JLY: Naa kita’y gi-plano nga stress debriefing. Atong bisitahon ang kada-barangay, aron ma-inform sila kon unsaon pag-manage sa trauma, nga nasinati gikan sa linog. Gusto usab nato nga i-on air ang maong stress debriefing, para mahibalo ang mga katawhan, kon unsaon pag-handle ang maong traumatic experience.

LMP: Akong nakit-an sa miaging adlaw, ang mga empleyado sa City Hall, nanghakot sa mga lamisa ngadto sa APC. Does it follow nga adto na mag-office sa APC, unya i-vacate na ang City Hall nga bag-o?

JLY: Mao kana ang atong gibuhat sa pagkakaron, kay dili pa man ta maka-assess sa situation sa City Hall, kay anaa pa’y mga aftershocks. Sa initial natong tan-aw, dili pa kita makabalik sa umaabot nga mga adlaw. Taas-taas pang renovation ang pagabuhaton, aron malig-on ang structure sa building, para sa safety sa tanan.

LMP: Ang atong mga sakop sa City Hall, do they have the courage to go on, despite ining mga kalamidad?

JLY: Naa’y uban nga na-trauma pa, apan ato na silang gi-istorya. Nagpahigayon mi ug meeting gahapong adlawa sa atong mga Department Heads. Ato silang gi-istoryahan kon unsa ang atong mga pamaagi, ug ang atong gustong mahitabo sa Syudad sa Tagbilaran, after sa maong kalamidad. Uyon silang tanan sa atong panglantaw, ug karon, padayon nga nagkahiusa ang City Hall.

LMP: How about the legislative body?

JLY: Naa pod sila didto, ug sa miaging Biyernes, didto sila nag-session sa APC. Ang atong Bise Mayor Toto Veloso, abtik kaayo, ug andam pod siyang motabang sa mga biktima sa linog. Ako usab ipahibalo ang atong mga hotline numbers para sa atong mga katawhan nga nanginahanglan ug tabang: (Sun) 09225885888; (Smart) 09309898888; (Globe) 09276418555.

LMP: Sa miaging mga bulan, sa wa pa moabot ang eleksyon, usa sa mga gihisgutan sa imong kampo, mao nga kon ang mga tawo sa Probinsya, sa Syudad, sa National Offices magkahiusa, dako ug bintaha, ikomparar sauna nga medyo aduna’y bikil. Pagkakaron, nagamit ba ang maong connection?

JLY: Nagamit gyod, Sir Loy, kay dako kaayong tabang ang atong Provincial Government, headed by our Governor Edgar Chatto, Congressman Rene Relampagos, ug inyong ubos nga igsoon, Mayor Baba Yap. Nag-sige gyod kita ug attend sa mga meeting ug briefing. In fact, pag-anhi sa atong Presidente, kaming tolo nagpakita gyod didto, kauban sa mga Congressmen sa nagkalain-laing mga Distrito. Pagsugat pod nato ni DILG Secretary Mar Roxas, DSWD Secretary Dinky Soliman, ug ubang cabinet members, makita gyod nato ang panaghiusa.

LMP: Nagkanayon si Presidente Aquino, nga kon sumadahon ang tanan nga kantidad, aron pag-rehabilitate sa mga damages sa Central Visayas, manginahanglan ang kagamhanan ug P7 bilyon. Pero sa samang bahin, naghisgot pod siya nga ang panudlanan sa atong nasod, parti anang calamity fund, aduna na la’y P178 milyon, ma-magic ba niya na nga mosibo?

JLY: Magpaabot na lang gyod ta, kon unsa’y iyang plano. Willing siya nga motabang sa Probinsya sa Bohol. In fact, ang pag-anhi lang mismo sa atong Presidente, mao ang ilhanan, nga andam siyang mohatag ug ayoda, kay siya mismo ang ming-atubang sa mga tawo. Siya ang nag-distribute sa mga relief goods nga ilang gidala, ug iyang gisulti nga “Mobangon ang Bohol.”

LMP: Kon ma-address na kining problema sa pagkaon, pinuy-anan, tubig, ug uban pa, moabot ba ang panahon, nga unahon pag-atiman, ang infrastructure problem?

JLY: Angay nga unahon gyod, Sir Loy, tungod kay mao kana ang agian sa paghatod sa mga relief goods. Apan nasayod man kita, nga ang atong Gobernador naghimo na ug mga lakang pag-address sa maong problema, inubanan sa atong Provincial Administrator Ae Damalerio. Ilang gipahibalo sa media kon asa dapit ang pwedeng maagian sa pagkakaron, ug dako kini kaayong tabang.

LMP: Usa sa mga problema kadtong nawad-an ug paglaum tungod ining kalamidad; mao kining mga tawong mawad-an ug trabaho. Duna ba’y gihisgutan si Secretary Baldos, bahin sa livelihood sa mga tawo nga nawad-an na sa ilang panginabuhi?

JLY: Aduna sila’y gipanghisgutan, although initial plan pa kadto. Kita mismo sa atong Department of Labor and Employment, nag-awhag sa mga empleyado nga nawad-an ug trabaho tungod sa linog, nga moadto sa City Hall, kay aduna kita’y Livelihood Assistance Program.

LMP: Ikaduha nimo ni nga kasinatian ug usa ka kalamidad, ang una three weeks ago, ang sunog, it was solved right then and there . Pero kini, it is Citywide. How long will it take you, to rehabilitate the City of Tagbilaran?

JLY: Kita malaomon nga sa dili madugay, mabalik na sa normal ang tanan, pinaagi sa atong pagtinabangay ug panaghiusa.

LMP: Despite ining mga kalamidad, unsa’y panglantaw ni Mayor Baba Yap sa mga Tagbilaranon?

JLY: Inig human niining mga pagsulay, padayon gihapon kita sa paglantaw sa maayong ugma, ug sa pagpalambo niining atong Dakbayan sa Tagbilaran.

LMP: Kon atong hisgutan ang pagtimbayayong, mianhi ko dinhi sa DYRD niadtong Miyerkules, natingala ko kay hilabihang daghanang tawo, mostly mga batan-on. Ming-apil diay to sila ug volunteer work. Is that a good sign?

JLY: Yes, nagpasabot lang kadto nga ang mga kabatan-onan, aduna’y sense of willingness to extend help para sa nanginahanglan. In fact, nagpasalamat pod kita sa mga volunteers nga ming-adto sa APC, para motabang namo ug repack sa mga relief goods.

LMP: Kining goods nga gi-repack sa APC, is that for Tagbilaran alone, o apil niini ang ubang municipalities?

JLY: Nag-concentrate pa kita sa Tagbilaran City, kay daghan pod kitang mga kaigsoonan nga nanginahanglan. Kon ma-stabilize na gamay ang sitwasyon, we will play a big brother to our neighboring municipalities. Sa pagkakaron, nagsugod na kita ug tabang sa atong kasilinganang lungsod, atong gipagamit ang atong pump boats para sa pag-distribute ug relief goods, ug nanghatag pod kita ug tubig.

LMP: Sa imong namatikdan, are the people you have helped, mapasalamaton ba sa imong gihimo?

JLY: Dili na siguro kinahanglan nga mopasalamat sila, pero sa akong nakita, mapasalamaton sila sa among tabang.

LMP: Ang imong panapos?

JLY: Sa atong mga kaigsoonan sa Dakbayan sa Tagbilaran, dili ta angay maguol kay atong mga dagkong opisyales are on top of the situation. Dili kita angay motuo sa mga text, mga messages sa social networking sites, kay aduna kita’y sektor nga gitahasan, nga mopagawas ug official statement, bahin niining atong sitwasyon karon. Kita magkahiusa sa pagbangon sa atong Lalawigang Bol-anon.

People can be humbled by tragedy, but the humility of Baba is built-in. Before the tragedy occurred, I knew him as innately humble. After more than a hundred days in office, he is still the same unpretentious man I saw when he was the Number One Councilor of Tagbilaran. Nothing has changed, except perhaps that this time he is more analytical and decisive.

He has the usual hyenas lurking along his way, even at tragic time (like what happened on October 15), but he has learned how to handle them. He does not even spew negative words for them. He has accepted them as a part of his public service. He cannot stop on his trail to exchange banter to his detractors, for he discern that doing so would deter him in pursuing his goals for the people.

With two tragic events (the other one was the fire in Sitio Ubos) he has experience in office, he is fast becoming a seasoned leader. These twin tragedies have brought him closer to his people, and more attuned to their needs. And therefore, more potent as a public servant.

(website: www.loy.palapos.com; email: loy.pal@gmail.com; cellphone: 09498345957)