Meeting the young man years ago, at the height of the preparations for TBTK (Tigum Bol-anon Tibuok Kalibutan), as a part of the Sandugo Festival, I was impressed by his eager-beaver attitude to have things done. He was in-charge of the activities lined-up for the children of Boholano Balikbayans, with one prime target: to introduce them to age-old Boholano traditions and values through sports, parlor games, and outings. The objective was for them to know and feel the grassroots culture. It was a tough job, but he and his group made bonding with the Boholano-American kids a memorable linkage. Until today the communication on both sides of the Pacific persists... thanks to IT and the social media.

During the Installation Rites of the newly elected City Official at the Bohol Wisdom School on July 1, the Tagbilaran City Charter Day, I met him again. This time I noticed a solid sense of maturity in Chris John Rener Gerongay Torralba (CGT), as he handled the tasks assigned to him. When, later, I learned that he was to be designated Head of GSO (General Services Officer), I was one of those who felt triumphant, for here was a man who deserved the good breaks in life. As President of the Student Government of the University of Bohol (UB), the exemplary guy holds true the school’s dictum “Students Today, Leaders Tomorrow.” He was a student yesterday, a leader today. These are excerpts of an interview I made with John G. Torralba in my DYRD radio program, “Nangutana Lang” on July 31, 2013.

LMP:Kinsa si John Torralba?

CGT:First of all, akong real name is Chris John Rener Gerongay Torralba. Usa ako ka lumulupyo sa Poblacion III, Tagbilaran City. Nahuman ako pag-eskwela sa University of Bohol, sa kursong Bachelor of Science in Psychology. Nikuha ko ug units sa Bachelor of Laws sa UB, while having my Master’s degree in Psychology.

LMP:Nganong Psychology ang imong gikuha nga kurso?

CGT:Actually, ang akong gusto is major in History. It so happened nga sa College of Liberal Arts, duha lang mi nga ming-enroll, so nawad-an ko ug gana. My classmate in high school, told me, how about i-try na ko ang Psychology. Pagkuha nako sa major subjects, giganahan man ko, ako na lang gipadayon.

LMP:Well, anyway, it becomes very handy, ilabi na karon that you are manning an office. You need a big knowledge on Psychology, especially sa behavior sa mga tawo. Wala ba kay laing ambisyon, kay naghisgot man ka nga mikuha ka ug Law.

CGT:I still have two more years para mahuman na ko ang Law. I am planning to continue my studies kon mahiluna na ang tanan.

LMP:Unsang mga trabaho ang imong naagian, before you arrived karon sa imong position sa City Hall?

CGT:Nine years kong nagtrabaho sa Sangguniang Panlalawigan, as Chief-of- Staff sa Sangguniang Kabataan Federation. In 2010, gikuha ko sa atong halangdong Mayor, isip usa sa iyang mga staff sa dihang Konsehal pa siya. Basically, mga 13 years na ko sa government service.

LMP:So, dili na ka mailad, ilabi na kon ang mga pasikot-sikot sa pang-gobyerno ang hisgotan.

CGT:Ang akong prinsipyo is, “Everyday is a learning process.” Naa’y mga butang nga wala pa nato ma-encounter apan willing kita nga mahibalo niini, dili lang para sa atong kaayuhan kon dili para sa tanan.

LMP:Sa imong bag-ong trabaho karon unsa may imong unang nakat-onan?

CGT: Importante nga hatagan nato ug intigridad ug dignidad ang atong trabaho.

LMP:Unsa ang mga responsibilidad o function sa GSO (General Services Office)?

CGT:Ang GSO is an extension sa Mayor’s office. It is divided into five divisions:supply and property, transportation,janitorial and security services, payment processing, records and archive management. Sa supply and property management, atong i-facilitate ang mga kinahanglanon sa ubang opisina. Sa transportation under niini ang Motorpool, ang pag-request ug mga bag-ong sakyanan, ug ang maintenance. Sa janitorial services, mao kini ang pag-maintain sa kahinlo sa sulod ug gawas sa City Hall. Ang processing of payments, atong i-evaluate kon sakto ang mga supplies nga gipadala sa mga suppliers, as requested by the different departments, ug kon nabayran ba kini. Ang last division, the record and archive management, kita ang magpahiluna sa tanang mga files didto sa bodega sulod sa City Hall.

LMP:Sa akong nahibaw-an, sa paglingkod sa bag-ong administrasyon daghang mga kabtangan nga unaccounted for, true or false?

CGT:As of now, ga-conduct pa mi ug physical inventory sa tanang properties sa City Hall. Dili pa ta makatubag kon tinuod ang maong issue.

LMP:Does it follow nga kon naa’y mawala kamo’y manubag?

CGT:Supposedly, naa kita’y gitawag nga mga Property Officers nga mao’y mo-address niini.

LMP: Kining mga Property Officers kanhi, naa pa ba ni sila karon? Manubag ba sila kon duna’y mga pangutana?

CGT:Naa’y uban nga wala na, ang uban naa pa. In that case, ato kanang i-refer sa atong Legal Officer, kon unsa’y angay pagabuhaton, especially sa mga butang nga wala na. Sa pagkakaron, naa pa’y mga butang nga gipangita pa.

LMP:Ari ta sa Motorpool, daghan man na ug sakyanan sa una. Pero naghisgot ang Mayor, pananglitan sa Pulis, tulo na lang ang nagdagan, true or false?

CGT:Tinuod na siya. Daghan ta ug sakyanan apan kadaghanan niini guba na. Ang uban atong gipa-ayo. Kadtong mga not functional, ato natong i-dispose apan mangayo pa kita ug authorization from COA, ug kihanglan kitang mo agi sa proseso.

LMP:Kon ikaw ang pabut-on, what would you propose?

CGT:Ang akong proposal is kinahanglan nga i-dispose na gyod ang maong mga sakyanan tungod kay we have a very limited space sa Motorpool. Ang atong gibuhat karon, mao ang pagpanghinlo sa area. After the inventory, that would be the time nga atong desisyonan kon unsa ang mga butang nga angay i-discharge.

LMP:Naghisgot ka ug janitorial services, pila ka tawo ang naa niini?

CGT:Karon, we have 36 personnel. Ato kini silang gi-assign nga manghinlo sa sulod ug gawas sa City Hall, ug sa Motorpool.

LMP:When it comes to the building like, ang City Hall, kining mga facilities, involved ba ka?

CGT:Yes, Sir Loy.

LMP:Like pananglitan kanang elevator, is that a part of your job?

CGT:Karon, amo pang gi-check kon unsa ang guba sa maong elevator.

LMP:Kon duna’y mga properties nga cannot be accounted for, kahibalo namo kon kinsa ang manubag?

CGT:Yes, if dili sila motubag, we have to apply our legal remedies.

LMP:Sa akong nahibaw-an, ang GSO daghang gi-attach nga function sa una. Sama pananglit sa pag-coordinate sa pagpanghatag ug cake, I.D. sa Senior Citizen. Mao pa ba gihapon ang gihimo karon?

CGT:Actually, karon kon unsa’y gi-provide nga functions sa government code, mao’y among gisunod. Ang pagpanghatag ug cake sa Senior Citizen gi-delegate na sa DSWD or sa Office of the Senior Citizen. Ang pag-disseminate ug libreng tambal, adto na pod na gi-assign sa City Health. As of now, medyo hapsay na ang delegation of authority.

LMP:Naghisgot ka ganiha sa Motorpool, pila ka tawo ang na-assign diha?

CGT:Naa kita’y usa ka mekaniko, ang Head sa Motorpool si Engr. Espejo, ang mga watchmen, ug ang mga drivers nga naa sa 11 or 12 kabook.

LMP:Sa dihang Presidente pa ko sa Bohol Chamber, duna’y panahon nga tawgon ako aron mo-obserbar sa bidding. Mao ba ni ang usa sa trabaho sa GSO?

CGT:Yes. Usa ko sa members sa Bids and Awards Committee. Duna kita’y bidding, dili pwede ang magtudlo-tudlo lang, especially nga sa atong administrasyon karon gitutukan gyod ang transparency in governance.

LMP:Diha na ka sa miaging pipila ka mga tuig isip legislative staff ni Mayor Baba Yap, nga kanhi Konsehal sa Dakbayan. So, kahibalo ka sulod sa tulo ka tuig unsa ang mga panghitabo sa City Hall. Unsa’y kalainan sa City Hall karon ug sa miaging tulo ka tuig?

CGT:Lisod tubagon ang maong pangutana kay sa una, every Friday lang ko anaa sa City Hall. Dili usab ang Syudad ang nagpasweldo ka nako kay nahulog man ko nga Personal Secretary ni Mayor Baba Yap. Ang ako lang masulti nga sa pagkakaron, ang klase sa pagpadagan sa atong Mayor is participative. Every week naa’y meeting ang different Department Heads para sa mga concerns and future plans.

LMP:How many Department Heads are there?

CGT:Approximately, there are about 35 Department Heads.

LMP:Unsa ma’y gibati, feedback sa mga Department Heads sa new administration?

CGT:They are very participative. Every time nga mag-meeting mi, hatagan mi ug chance nga mo-istorya kon unsa’y gusto namo, among ideas ug opinion. Dili lang kay si Mayor ang magmando kanunay sa among pagabuhaton, kon dili magbasi pod siya sa kon unsa’y among plano.

LMP:Atong matan-aw nga in-place na gyod ang tanan. A very good point here is that you are a Psychology major. Nahibalo ka sa taras sa mga tawo, unsa’y gikinahanglan, unsa’y imong buhaton, what motivation is all about. Ang piligro man god sa usa ka opisina kon ang usa ka tawo nga nagdala, wa kahibalo unsaon pagdala sa iyang ginsakupan. Does it follow John, nga because you are a Psychology graduate, ang imong mga tawo are all motivated?

CGT:Ang akong gibuhat, Sir Loy, is every week like, every Monday, kinahanglan nga maka-meeting gyod mi sa akong mga kauban sa opisina. I give them the chance to express their own views. Since, bag-o pa man ko sa GSO, it doesn’t mean nga kahibalo na ko tanan. Mangutana ko nila sa saktong proseso, and I think, they are motivated man pod, especially kay kasagaran kanila nahangop sa ilang trabaho kay dugay silang nawala.

LMP:What do you mean nawala?

CGT:Ang uban kanila na re-assign sa laing department. Ako mao’y usa sa kinabatan-onan nga empleyado sa GSO. At first, hesitant ko kay morag lahi ang environment. Pero, sa dihang na-explain na nako ang trabaho, kon unsa ang akong pamaagi, para nako ming-angay man pod sila.

LMP:Naka-adapt na ba ka sa imong trabaho sa City Hall karon?

CGT:So far, yes. At first, sa dihang gi-offer ni Mayor Baba ang maong posisyonnagduha-duha pa ko, tungod kay controversial ang maong departamento.Sa dihang gi-explain niya, nasabtan nako ang akong responsibilidad. Hangtod karon, nagbasa-basa gihapon ko sa mga balaod, mangutana pod ko sa ubang mga GSO Officer, I am still having my homework until now.

LMP:You are on top of the line, as far as the GSO organizational structure is concerned. Gikan nimo, unsa’y sunod nga mga ranggo?

CGT:Naa ta’y Property Officer, Supply Officer, Admin Aide, Utility, etc.

LMP:Duna na ba’y mga negosyante nga mingduol nimo aron makighimo ug deal?

CGT:Naa na’y nakig-appointment sa office, ako silang giingnan nga mohatag ug quotations para atong ma-refer sa Bids and Awards Committee.

LMP:Are you the one to give the final decision?

CGT:No, it is the Bids and Awards Committee.

LMP:What if, magkasumpaki ang inyong desisyon, who makes the final say?

CGT:Kon unsa ang decision sa majority, mao ang masunod.

LMP:How many members are there?

CGT:We are 6 members in the committee.

LMP:Eight years ago, duna ko’y amigo diha nga nag-handle anang opisinaha. He rose from the ranks. But then, duna’y hungihong nga nakapalit ug daghang yuta ug uban pang mga intriga. I don’t know kon tinuod, kay after that, nawala siya. Mahitabo kaha na nimo John?

CGT:Ako, Sir Loy, when I was in college, I used to be the President of the Student Council sa UB, and I stand by my principle nga “Bahala na kon unsa’y mahitabo, basta hatagan lang gyod nimo ug intigridad ug dignidad ang imong trabaho kay we only live once.” Kon maguba ang maong prinsipyo, you cannot fix it again.

LMP:Unsa’y imong panapos nga mensahe?

CGT:First, nagpasalamt ko nimo, Sir Loy, sa paghatag kanako sa opportunity nga mahimong guest sa imong programa. Sa mga katawhan sa Tagbilaran, importante nga karon nga anaa na kita sa bag-ong administrasyon ni Mayor Baba Yap, I hope nga mo-participate ug mo suporta kita sa mga proyekto aron magmalamboon ang atong Dakbayan. Kon aduna kamo’y mga yango-ngo, feel free to visit our office kay willing mi nga mo-entertain sa inyong mga concerns.

That John Torralba is a responsibility personified, I could attest. The one project that made us crossed our path was enough for me to conclude that the young man is really very reliable, definitely not an absent-minded hit-or-miss, non-committed misguided missile.

Considering his being a neophyte to the job entrusted to him, he has to do a lot of “homework.” But being a persistent and industrious worker, he will learn fast. He represents the young generation, still filled with idealism. Translated in terms of public service, he is a shoot-in-the-arm at the City Hall Governance. A new blood worth emulating. And hopefully, incorruptible.

(Website: www.loypalapos.com; email: loy.pal@gmail.com; cellphone: 09498345957)