Inheriting a position besieged with murky dealings is not a reason to rejoice. Realizing he has to concoct massive (and sometimes unpopular especially to those adversely affected) reforms in the workplace he is assigned, this young retiree (from Coca Cola, at age 50) needs to embolden himself for the repercussions expected. Even if equipped with the basic rudiments in marketing and personnel management, this eager worker has caused goosebumps of trepidation to his close relatives and friends, who find in him a courageous soul willing to surmount obtrusive obstacles amidst a wasteland of perfidies caused by heartless self-indulging Hi-Mach mavericks. Whether newly appointed Market Administrator Pedrinio Usaraga Besa, Jr. (PUB) will find the Holy Grail at the end of his tumultuous journey, is anybody’s guess. His willingness to be interviewed “live” in “Nangutana Lang” last August 1 (Thursday) was an eye-opener – he wants to advocate for reforms in utmost transparency, so people could judge his performance with objectivity he deserves. Jun wants to be effective in his new job, and he likes to lay his cards on the table, so people could discern the enormity of his concern. Read on.

LMP: Kinsa si Pedrinio “Jun” Besa, Jr.?

PUB: Ako nagpuyo sa Burgos St., Tagbilaran City. Ang akong amahan si Pedring Besa, usa ka anchorman sa programang, “Inyong Alagad.” I am married ug duna’y tolo ka anak. Usa sa akong mga anak, ga-eskwela sa Velez College taking up Medical Technology, our second child is a Seaman, and the youngest is grade seven at Tagbilaran Science High School. Ang among eldest nga babaye passed away in 1997 because of dengue.

LMP: Diin ka magtrabaho sa una?

PUB: In 1988, nisugod ko ug trabaho sa Coca-Cola. After 22 years, nahimo kong Territory Sales Manager ug didto ko ma-assign sa Samar for one year. Then, I came back to Bohol to manage the Tagbilaran Plant.

LMP: Sa ato pa Jun, ang imong linya is really marketing. Misibo ba ni sa imong trabaho karon isip Market Administrator sa Tagbilaran?

PUB: Para nako, ming-haom ang akong experience sa panrabaho kay sa dihang connected pa ko sa Coca-Cola, sales and marketing ang akong gi-handle. Isip Market Administrator, ming-align ni sa akong expertise, ug sakto gyod nga naa ko gibutang ani nga posisyon.

LMP: Kon atong balikon ang kasaysayan sa Market Administrator sa Tagbilaran, duna’y mga panahon nga kita maka-ingon nga usa kini ka trabaho nga duol sa mga tintal, ilabi na sa mga under the table deal. Nahinumdom ko sa bag-o pa ko dinhi, duna’y usa ka Market Administrator nga namaligya ug mga stall didto sa Cogon Public Market. Ang mga negosyante nga miyembro sa Bohol Chamber, mi-reklamo kay pagkahuman wa’y nahitabo. Unya diha po’y panahon sa pagbukas sa “Sky is the Limit,” diha’y Market Administrator nga gi-monopoliya ang pagbaligya ug puso, beer, ug ubang imnonon. I should know kay sigi man ko didto hapit kada gabie. Karong bag-o, ato pod nga nahibaw-an nga duna’y mga kolekta sa mga Public Market pero wa’y resibo, ug hilabihang gubota sa Integrated Bus Terminal.

PUB: Kanang imong gipang-mention tinuod gyod na tanan. Like, sa atong mga stalls nga gipangbaligya or bisan kinsa na lang ang gibaligyaan sa mas higher nga amount.

LMP: Gitugot ba na nga ibaligya sa lain ang stall without informing the Market Administrator?

PUB:Dili kana pwede, and that is illegal. Sa atong pag-imbentaryo sa mga merkado, atong nahibaw-an nga aduna’y gipamaligya nga mga stalls.

LMP:Sa akong nadunggan sa usa ka balita, nanghinaw ang Treasurer’s Office nga wala sila kahibalo. Posible ba nga dili sila makahibalo sa maong kahiwian, kon kahiwian man galing kini?

PUB:Dapat makahibalo gyod unta sila. Then, sa part sa Market Administrator, kon naa’y ingon ani nga mga panghitabo kinahanglang mo-agi sa legal process para mahibaw-an kon unsa’y angay pagabuhaton.

LMP: As of now, mao pa ba gihapon o na usab na ang ilang attitude about that?

PUB: I hope, aduna’y dakong kausaban. Sa atong pagsugod, ang una natong gibuhat mao ang pag-inventory sa tanang legitimate stall owners. Kon dili na sila interesado sa maong pwesto dapat ilang i-waive, aron mahimong subject for bidding. Dili pwede ang tudlo-tudlo or dummy kay against na sa ordinance sa Dakbayan sa Tagbilaran. Dili pwede nga ako ang magbuot o ang Mayor kay aduna kita’y balaod nga angay sundon.

LMP: Usa sa gihisgutan karon mao ang tabo sa merkado sama sa miaging mga katuigan. Mobalik pa ba kini?

PUB:Naa’y plano nga ibalik pero amo pang gipa-assess sa taga-Engineering ang structure luyo sa merkado kay mora ug weak na ang foundation. And, it was found nga dili na gyod angay pundohan kay delikado. Mangita pa mi ug pwesto nga safe ug hamogaway para sa maong tabo.

LMP: Personally, gusto nimong ibalik ang tabo?

PUB:Yes, tungod kay aside sa revenue nga ma-earn sa Syudad, barato ang mga palaliton.

LMP: Kining kanuna’y nga gihisgutan for the past many years, kining mga manindahay ug isda ug utanon duol sa Shopper’s Mart, unsa’y latest?

PUB: Gipanghingusgan kini sa atong City Mayor nga kanang tanang namaligya sa Shopper’s Mart, ibalhin didto sa City Fish Port kay ang Dakbayan na man ang nag-manage ana sukad nga gi-turn-over sa Poblacion 1. Ato gyod na silang i-transfer, kay sa atong lista 162 silang tanan. 30% lang niini ang taga-Tagbilaran, kadaghanan kanila gikan sa laing lungsod. Sa among plano, silang tanan ibalhin didto ug mamaligya sila from 3PM until 7PM.

LMP: Di ba duna may laing fish port sa Manga?

PUB: Naa, apan ang nahitabo karon gi-turn-over ni pero wala pa’y ordinansa nga mopatuman kon unsa ang pagahimoon.

LMP: Sa imong pangatungdanan karon, nagpasabot ni Jun nga dili kay ikaw ra. How many people are under you?

PUB: Aduna kita’y walo ka business units nga may tagsa-tagsa ka supervisors nga atong gi-assign, sa IBT, Cogon Public Market, Manga Market, Slaughter House, Fish Port, Central Market, and Water Works. Kini sila aduna po’y mga tawo nga gi-handle para mo-perform sa ilang mga respective responsibilities.

LMP: As far as hiring them is concerned, na-involve ba ka, or it was just through the HRD?

PUB: Ang HRD mao’y nagpahiluna sa tanan. Pagtake-over nato, nakaplastar na sila sa ilang mga designated posts.

LMP: Akong namatikdan Jun nga sa miaging pipila ka mga tuig duna’y mga empleyado sa City Hall nga didto gibala sa ubang lugar like, sa merkado. Unsa’y nahitabo nila karon?

PUB:Pag-assume sa bag-ong administrasyon, si Mayor Baba Yap nipagawas ug memo nga ipa-back to base kadtong mga empleyado nga na re-assign. Karon, nakabalik na silang tanan sa ilang pwesto.

LMP: As Market Administrator kahibawo ka nga daghan ug problema. Do you have the capacity, stamina, or energy para maka-sustain sa mga issues nga imong gi-atubang karon?

PUB: At first, daghang nangutana nganong gidawat nako ang maong responsibilidad isip Market Administrator. Niingon ko, “Siguro challenge ni nako nga mohatag ug kasulbaran sa mga problema.” Second, I realized nga mahimo akong part sa history as catalyst of change nga gipahingusgan sa administasyon ni Mayor Baba Yap. Pinaagi niini akong mapakita ug magamit ang akong mga experiences sa dihang nagtrabaho pa ko sa private sector.

LMP: Unsa ang imong panapos nga mensahe?

PUB: Sa atong mamaligyaay diha sa merkado ug sa IBT, ang atong first move nga pagpanghinlo effective kaayo kay before, atong makita nga ang mga business unit bulingon, hugaw, ug baho. Karon na-improve na ug ato kining padayonon kada adlaw aron ma-maintain ang kahinlo. I hope nga mo-cooperate kitang tanan. Welcome kamong motawag o moadto sa among opisina sa Central Market para sa inyong mga suggestions ug concerns kay dili nato mahimo kining tanan kung wala ang inyong suporta.

This young man is on a crusade. How he will prosper (or retrogress) in a year’s time is worth watching. For instance, those in-the-know have witnessed a Market Administrator in the past who collected thousands of pesos for market stalls. Another who borrowed money from stall-owners at the Dao Public Market, or those who collected market dues without receipts. This is the pollution he has to counter all by his lonesome self.

If he survives, I will be one of those ready to congratulate him. If he becomes “one of the above,” because he succumbs to the inherent temptations surrounding his position (and I hope he won’t, with dignity and pride) not a few would just grin and play the “no-see, no-hear, no-speak monkey.” But, honest-to-goodness, I believe in Jun Besa to deliver as he has promised. After all, he has the full support of Mayor Baba Yap.

(Website: www.loypalapos.com; email: loy.pal@gmail.com; cellphone: 09498345957)