There’s no question about it... Erico Aristotle is a younger version of Erico in looks and snap. I used to see him occasionally, even before he became the Chief-of-Staff of the Second Congressional District Office, but the image did not register well in my mind, because he looked and acted like his peers. But in this interview at DYRD-ZD at 6:30 PM last Saturday, May 18, five days after the election, I saw a different persona: mature at 35, aware of the issues (local, national, and international), more articulate, more confident. The campaign period must have something to do with the changes, plus the position and responsibility he had in the Congressional Office, especially when he told me that he visited the far-flung barrios and islets of the 14 towns in the Second District of Bohol, and saw the plight of the people. He has become more human and more compassionate.

His voice broke, as he held back his tears, while narrating what his father had done in the last months of his life: prepare him for a career in public service, without the son being aware of the plan. It was only when Speaker Belmonte gave him the job as Caretaker of District II, and run in the May 13 election, that he realized that all the remaining days of his father’s mortal life, he was paving the way for the son to take over. Now, with that full realization of his task, there is no turning back. He needs to purge ahead, and finish the job his father had started, and later for the other priorities that needed for his constituents. These are excerpts of the interview with Congressman-elect Erico Aristotle Cabagnot Aumentado (ECA).

LMP:Unsa’y gibati sa usa ka anak sa banggiitang Kongresista/Gobernador nga kalit lamang gipapuli sa iyang pwesto, gikulbaan ba o nalipay?

ECA:Nasayod ang mga katawhan nga dugay na akong gusto mo serbisyo kanila. Actually, in the year 2004, nihangyo ko sa akong amahan nga modagan pagka-Konsehal sa Lungsod sa Ubay, apan wala siya mouyon sa akong desisyon.

LMP:Akong nahinumduman, kay matag karon ug unya magka-istorya mi ni former Congressman-Governor Erico Aumentado, dili niya gusto nga dunay dynasty sa iyang pamilya. So for that reason, kay gusto man kang molupad, giputlan ka sa pako. Last December, mipanaw siya and somebody must have to take over. Anang puntoha, unsa ang gibati nimo sa dihang ikaw mismo ang gisangunan sa imong amahan sa tahas nga iyang gisaad sa katawhan?

ECA:Sa pagkamatay sa akong amahan, akong gibarugan nga ako ang mopuli niya tungod kay dili pod ko gusto nga akong inahan mao’y mahago sa panahon sa eleksyon. Adtong mga gutloa, andam na usab ako na mohulip sa akong amahan. Last year, mihangyo ko pag-usab nga modagan pagka-Board Member, apan gibalibaran gihapon ko. Matod niya, “Dili pa karon ang panahon nimo. Basta ayaw lang pagdali, aron dili ka dali mamomo.” Akong na-realize nga basi dili pa pod diay kadto ang saktong panahon. By the time nga ni-aksyon ko ug pangluod kay wala ko padagana, nahibulong ko niya ug mag-uban mi sa mga kabarangayan kay everytime nga mo speech siya, naa siya’y ibilin nga mensahe. Siya nagkanayon, “Kon unsa’y akong gisaad kaninyo nga dili nako mapatuman, si Aris mao’y paningli.” Sa akong bahin, wala nako sabta nga naa’y maot nga mahitabo kaniya. Before siya namatay, iya kung gisulatan, “Aris, you may run as Congressman, if my Doctor will not permit me.”

LMP:Akong nahinumduman sa among katapusang istorya didto sa The Buzz, kamo sa inyong pamilya dili gusto nga modagan siya kay mora ug dili na kaya sa iyang lawas. Pero iyang gipangaliya, “God give me a sign if you want me to run.” The following day, iyang nabati nga nabaskog siya. Para niya, mao na kadto ang sign. That’s why, mibalik siya sa Bohol ug mi-file sa iyang candidacy. Pero sa tanang higayon, bisankadtong nagkita mi, wala gyod siya maghisgot nga ikaw mao’y mosunod. So, karon maklaro na nato nga diha na sa iyang hunahuna nga somebody should take over. Mao ba ni hinungdan nga gihimo ka niyang Chief-of-Staff?

ECA:Gihimo ko niyang Chief-of-Staff after the 2010 election. Sa akong bahin, bisan ang akong amahan dugay ng nag-apil-apil ug mga bugnong lugaynon, wala’y anak niya nga mikuyog sa pangampanya. At that time sa 2010, after siya nahimong Gobernador, naalanganin siya kay diha’y mga problema, ug sa iyang pagbiya sa maong pwesto naglisod siya ug kuha sa iyang mga sinaligan tungod kay na-regular na sila sa Province. Akong nakita nga wala na’y laing tawo nga masaligan sa akong amahan. Ni-presentar ko sa akong kaugalingon, nitabang ko niya despite nga murag wala pa siya’y pagsalig nako niadtong panahuna. Sa pagdagan niya ug Congressman, akong namatikdan nga ang mga Kapitan sa Ubay ug ubang lungsod mataha nga moduol kaniya. Ako silang gi-istorya ug gipasabot nga modapig kaniya. Didtong higayuna iyang nabantayan ug nakita ang akong mga paningkamot.

LMP:Sa ato pa, ikaw gyod mismo mao’y naninguha. Wala ka sultihi pero imong gi-istorya ning mga tawhana para nga modapig balik ninyo. Nagpasabot ba na nga duna’y panahon nga nibuwag?

ECA:Kay ug Governor ka, dili kaayo ka duol sa mga Kapitan, gawas kon ikaw Congressman. Akong nakita nga layu sila sa akong amahan, mataha, ug maulaw moduol. Ako mao’y ni-bridge nila paingon sa akong amahan. Didtong puntoha, iyang nakita nga mas dali kong duolon sa mga Kapitan. So, paghuman sa election, nakurat ko sa iyang pagsulti nga, “Ikaw ang akong himoon nga Chief-of-Staff.”

LMP:Mao kadto ang iyang gihulat, unya nakita niya nga niabot na gyod ang panahon nahinog naka. That’s why the offer was made. Sa ato pa, ug unsa man galing ang kalihukan sa legislatura sa Kongreso makamao na ka.

ECA:Dili pod ko maka-ingon nga ingon ana nata kahanas, pero kabalo na ta sa mga proseso. Nagpasabot kini nga sa akong paglingkod isip Kongresista, dili nata estranghero.

LMP:Congressman Aumentado, unsa’y gibati karon sa usa ka anak nga mosunod sa lakang sa amahan, wala ba ka kulba-i?

ECA:Actually, nalipay ko apan naa’y kulang.

LMP:Unsa ma’y nakulang?

ECA:Wala na diha akong amahan sa dihang nahimo ‘kong Congressman.

LMP:Pero tingali baya sa iyang pagtuo hinog na ka. Gibiyaan ka kay makahibalo na ka. Kon nahitabo nga naa pa siya, magsalig man ka niya. Karon nga kumpleto na ka sa pako, kinahanglan na mo-kapa-kapa ka on your own. Now, atong hisgutan, pila ka Lungsod ang 2nd District?

ECA:14 towns, Sir.

LMP:Out of the 14 towns, pila ka Lungsod midaog ka?

ECA:13.

LMP:Kanus-a ang Oath-Taking ceremony?

ECA:Wala pa ma-finalize ang schedule, but the plan is to have it on May 31.

LMP:Ikaw ba ang magbuot ug kinsa ang mopahoral nimo?

ECA:Wala pa mi kakuha ug advice kon kami ba, pero ug ako ang pabut-on si Judge Garces sa Ubay ang akong kuhaon.

LMP:Sa katorse ka Lungsod, usa lang ang wala ka modaog. Nagkanayon sila nga ang imong kadaugan was a landslide victory, and many people did not expect it. Nagpasabot ba ni Congressman, nga sa imong pagkatawo, sa imong pagka-ikaw, nakita nila ang personalidad sa imong amahan?

ECA:Maybe, naa ko’y mga abilidad nga pareho sa akong amahan nga ilang nakita kanako. In fact, nanimbawot akong balahibo pagkadungog sa resulta. Ang margin of votes nga akong gi-expect ug modaug man galing ko or mapildi gamayda. Ako nagtuo nga my father was there all throughout, nagbantay kanako.

LMP:Dako kaayo ang imong tahas, ug usa sa imong obligasyon mao ang pagpadayon sa iyang nasugdan. Atong tagsa-tagsaon, unsa ang mga proyekto nga iyang gisugdan, nga imong ipadayon o tapuson?

ECA:Before siya nipanaw, kanunay niyang i-remind nako kining Bohol Northeast Catch Basin. Usa kini ka dakong irrigation dam situated at Concepcion, Danao, boundary sa Dagohoy, San Miguel, and some parts of Talibon. Maka-irigar kini ug 19,000 hectares of land.

LMP:Dili ba ni dako ug gasto?

ECA:Dako ang kinahanglanon nga budget, pero sa akong nahibaw-an sa dihang nagkuyog-kuyog pa ko sa akong amahan, the Korean International Cooperation Agency (KOICA) is interested of the project. Naa na kini’y approval sa NEDA (National Economic and Development Authority), ug ato na lang gihulat ang endorsement sa ICC (Investment Coordination Committee). By the time nga ma-aprobahan, ato kining i-present sa KOICA.

LMP:Naghisgot man gud to siya nga kon madayon na kining iyang project, mawala na ang atong problema sa humay when the farms are already irrigated. We are expecting nga madayon. Aside from this, what are the other plans?

ECA:Usa sa among prioridad ang barangay electrification. Actually, nagka-istorya mi sa taga- BOHECO, ug naa na kini budget allocation nga moabot ug P61,880,243.41, para ma- continue ang project sa akong amahan nga mahatagan ug elektrisidad ang mga kabaranggayan.

LMP:Aside from these two projects, unsa pa ma’y lain?

ECA:Ako usab ipadayon ang pagtabang sa atong mga farmers. Usa niini ang pagtanum ug hybrid nga klase sa humay, ug pag-supply sa Urea fertilizer. Ang sourcing sa funding niini gikan sa PDAF (Priority Development Assistance Fund) sa akong amahan. Ingon ani ang proseso, sa pagprepare sa ilang pagtanum, after sa harvest, instead na limpyohan ang farm para mananum ug balik, itsahan nalang kini ug fertilizer kay katong pinutol, mobalik ug tubo. So, kaduha sila mo-harvest, naa gani’y uban katolo. Ang tumong niini para maself-sufficient ta. Among gipangitaan ug pamaagi nga matabangan ang atong mga farmers. In fact, ni-offer ug P200,000 ang akong amahan aron maka-open ug account ang Farmer’s Association sa Landbank, para instead nga mokuha sila ug loan sa mga lending firms nga dagko ug interest, aduna na’y bangko nga mo-provide nila niini. Aside from that, ang akong amahan ug ang Alturas Group of Companies nag-gama ug MOA (Memorandum of Agreement) nga protektahan ang presyo sa humay. Bisan ug mo-fluctuate ang presyo, moubos sa P18, i-maintain gihapon, ug motaas, taas pod. So, safe ang pagpalit sa humay sa niadtong niapil sa programa sa akong amahan nga “Plant Now, Pay Later.”

LMP:Naghisgot ka sa tag-iya sa Alturas, ug si Congressman Aumentado, your father, hilabihan nilang soura. Kay nakamatikod ko, kon unsa’y proyekto diri sa investor, dili gyod siya mopahulay hangtod mahuman. Ubanan sa mga opisina aron ma-facilitate ang gihangyo. Duna man go’y ubang mga tawo nga igo rang mo recommend (pirma lang), but in his case, footwork gyod. I only know of one person nga nagbuhat ana, siya ra gyod. That is another tough job, ang imong Papa, hilabihan kakugihan. Mangutana ko, kugihan ba si Aris?

ECA:Magkugi gyod. (Laughs)

LMP:Well, at least sa imong hunahuna ready na ka, expect nga aduna’y daghang problema nga moabot. Pero ang importante makahimo ka ug pagtabang sa tanan. Naghisgot ka nga kadaghanan sa imong mga proyekto karon nga gihimo sa imong amahan is about livelihood, sama sa rice production. Tungod kay ang 2nd District mao man ang rice granary sa Bohol, and of the entire Visayas.

ECA:Yeah, that is true. There was a time nga niabot ug 112% ang atong harvest, nilapas kini sa 100%, so proven na gyod nga kita ang rice granary sa Region VII.

LMP:Duna ba kay proyekto nga original nimo, or pagkakaron imo sang sundon kon unsa ang iyang nasugdan?

ECA:Actually, Sir, sa akong pagpuli sa iyang tahas, usa sa akong misyon ang pag-continue sa iyang mga nasugdan. Akong gi-timetable ang tanan, nga once mahuman ang programa sa akong amahan, akong ipatuman ang akong mga kaugalingong programa. Sa health care nga side, akong plano nga magtukod ug “Barangay ni Lola ug Lolo” sa mga kalungsuran para sa mga Senior Citizens, aron didto na sila mo-purchase sa ilang mga tambal. Usa sa importante nga project sa akong amahan nga akong tutukan usab mao ang Barangay Master Plan. I-launch na unta kini last December 17, 2012, apan na-hospital man ang akong amahan, wala kini madayon ug turn-over sa mga kabarangayan. Para sa akong amahan ang kalamboan sa usa ka Probinsya, nagbasi kini sa Master Plan. Usually ang development mo-start sa kalungsuran, amo kining balihon, dapat sa kabarangayan magsugod padulong sa taas. Kon aduna’y development ang kalungsuran magsugat kini sa tunga. Gawas niini, nag-prepare pod mi sa mga livelihood projects para sa mga Isla sa 2nd District. Sa akong pagsuroy-suroy sa moang mga Isla, akong na feel ug unsa kalisod ang ga tawo didto. Akong paningkamutan sa unsa mang paagi nga makatabang ako nila.

LMP:Unsa ang imong mensahe sa imong mga constituents sa 2nd District?

ECA:Sa akong mga kaigsoonan sa Segundo Distrito, ako magpasalamat kininyo sa inyong paghatag ug sobra-sobra nga suporta sa niaging eleksyon. Ang inyong kompiyansa akong ampingan, ug ako maningkamot nga makahatag ug kaayuhan diha kaninyo. Manghinaot ko nga kita magpadayon nga magkahiusa aron sa kalamboan sa atong Distrito.

Topping the concerns of former Congressman Erico B. Aumentado was livelihood, that self-sustainability on basic foodstuffs. Making Bohol the Rice Granary of the Central Visayas was an offshoot of that plan. To attain this main goal, there’s a need for agricultural productivity, and this can only materialize with proper irrigation and farm-to-market roads, plus adequate power-supply even to the grassroots. Congressman-elect Aris Aumentado is at the rostrum to continue what his father has started. The young Legislator is in the throes of this legacy handed to him by a predecessor who has been immortalized by the Boholanos. Whether he can uphold this legacy is what everybody is pondering on. This corner is convinced the son has inherited what his father had in ultimate public service, and he can hurdle the biggest challenge of his life.

(Website: www.loypalapos.com; email: loy.pal@gmail.com; cellphone: 09498345957)